Wycieczka do Rouen – zestaw ćwiczeń

Dzisiaj chcę wam zaproponować małą literackę wycieczkę. Niektórzy z was wiedzą, że kilka lat temu razem z mężem mieszkałam przez dwa i pół roku we Francji. Efektem naszego pobytu tam są dwie książki, które napisałam. Pierwsza – to “Wojna z Napoleonem”, w której opisałam wszystkie absurdy biurokracji, z jakimi się tam zetknęliśmy.

Druga – to “Francja bez Paryża i Côte d’Azur”, literacki przewodnik, w którym opisałam wszystko, co ukochałam we Francji najbardziej, czyli Normandię i Bretanię 🙂 Pomyślałam, że szkoda takie skarby chować tylko dla siebie, więc postanowiłam się nimi podzielić z wami!

Dzisiejsze fragmenty – to opis dawnej stolicy Normandii, Rouen. Jest to pierwszy punkt na mojej12-dniowej trasie przez północną Francję. Wszystkie zdjęcia również są wykonane przeze mnie. Miłej lektury!


Jeśli postawicie sobie za cel odwiedzenie chociażby dwudziestu starych miast centralnej i północnej Francji, to w pewnym momencie zacznie się wam wydawać, że wszystkie są do siebie szalenie podobne. Na ich stare dzielnice składa się sieć wąskich uliczek, spośród których najważniejsza najczęściej będzie nazywać się Rue de Bourgogne, na miejskim rynku będą stały dość podobne do siebie białe kamienne kościoły, a wszystkie domy okażą się jasne, kamienne lub z jasną elewacją. Niemniej jednak każde z tych miasteczek ma coś, co je wyróżnia, swoje perełki i ważne cechy charakterystyczne.

W Rouen, historycznej stolicy Normandii, od której proponuję zacząć wyprawę, bez wątpienia jest to zegar miejski z XIV-wiecznym mechanizmem i tarczą z XVI wieku. Znajduje się on na zewnętrznej ścianie bramy wjazdowej jednej z miejskich kamienic, przez którą przechodzi pierwsza aleja spacerowa Francji. Nazywa się ona z oczywistych przyczyn, Rue du Gros-Horloge (ulica Wielkiego Zegara).

Za niewielką opłatą można wspiąć się po wąskich i krętych schodach na górny poziom bramy i popatrzeć na zabytkowy mechanizm od środka. To naprawdę fascynujący widok. Dziesiątki, setki, tysiące kół zębatych, kołków i sprężyn, a to wszystko w ciągłym i precyzyjnym ruchu podaje czas, dni tygodnia i fazy księżyca – rzecz bardzo istotną dla ludzi żyjących w epoce, kiedy całe życie było podporządkowane cyklowi przyrody. Dzięki takiemu mechanizmowi można było wyliczyć najlepsze dni dla siewu i żniw, ścinania drzew, rozpoczęcia budowy, świąt i dla wielu życiowych decyzji.

W takich miejscach bardzo lubię zastanawiać się nad tym, jak setki lat temu człowiek uzbrojony jedynie w pergamin, pióro, wiedzę matematyczną i własną pomysłowość, próbował wywnioskować, jak powinien działać podobny mechanizm. Skąd wiedział, że to koło zębate powinno mieć dokładnie trzydzieści dwa ząbki, a nie trzydzieści sześć? A co by się stało, jeśli ta sprężynka byłaby zrobiona z trochę bardziej elastycznego materiału? Bądź co by było gdyby ta zębatka miała o centymetr większą średnicę? Jak człowiek mógł skonstruować taki skomplikowany, a przy tym taki precyzyjny mechanizm? Ile umysłów za tym stoi? I wreszcie ilu potrzebowali eksperymentów oraz ile błędów oraz olśnień im się przytrafiło? Czy współcześni specjaliści daliby radę ten wspaniały mechanizm poskładać od nowa, gdyby jakimś zrządzeniem losu te wszystkie elementy się rozsypały? Od tych myśli może zakręcić się w głowie!

A teraz odpowiedzcie na kilka pytań do przeczytanego fragmentu:


Drugą część tekstu postanowiłam całkowicie przerobić na ćwiczenie gramatyczne.


Kolejną część możecie przeczytać w całości, a potem zróbcie ćwiczenie!


I jeszcze jedno ćwiczenie:


Jak to mówią, nie ma nieciekawych miejsc, są tylko nieciekawi ludzie, dlatego jestem przekonana, w Rouen można bez problemu znaleźć ciekawe rozrywki na kilka dni, ale jeśli chcecie posmakować większej ilości miast i atrakcji w swojej podróży, to możecie z czystym sercem zatrzymać się tam tylko na jedną noc z myślą, że następnego dnia ruszycie w podróż po nowe doznania.


Mam nadzieję, że spodobał się wam mój tekst i zadania do niego. Jeśli tak, to niedługo podzielę się z Wami kolejnym fragmentem mojej książki!

Wiedzieć czy znać? Teoria i praktyka

Istnieją dwa polskie czasowniki “wiedzieć” i znać”, które w niektórych językach mają tylko jeden wspólny ekwiwalent. Problem polega na tym, że czasowniki te nie są pełnymi synonimami i mogą być użyte tylko w bardzo konkretnych gramatycznych i kontekstualnych warunkach.

There are two Polish verbs “wiedzieć” and “znać” which are translated into English as one: “to know”. The problem is that they are not full synonyms and can be used only under very precise grammatical and contextual conditions.

Jeśli znacie francuski lub niemiecki, to możecie zrozumieć tę różnicę, tłumacząc “wiedzieć” jako “savoir” po francusku i “wissen” po niemiecku, natomiast “znać” znaczy “connaitre” po francusku i “kennen” po niemiecku.

If you speak French or German you can understand the difference by translating “wiedzieć” as “savoir” in French and “wissen” in German, whereas “znać” means “connaitre” in French and “kennen” in German.

Niestety, po polsku i po rosyjsku nie ma takiej różnicy, niemniej jednak można z łatwością zrozumieć, jakiego czasownika używać w jakich sytuacjach.

Po czasowniku “znać” może być tylko dopełnienie bliższe:

Ja znam tego człowieka.

On nie zna tego autora.

My nie znamy sprawcy wypadku.

Z kolei “wiedzieć” jest używane zawsze z dopełnieniem dalszym. Jeśli nie przepadacie za terminami gramatycznymi, to po prostu zpamiętajcie, że po “wiedzieć” zawsze używamy słówka pytającego lub spójnika “że”:

Ja wiem, kto to zrobił.

Czy wiesz, że on ma brata?

Nie wiem, ile to kosztuje.

Ona nie wiedziała, dokąd pójść.

Nie wiem, czy autobus już przyjechał.

Unfortunately in English there is no such distinction but nonetheless you can understand very easily which verb to use in which situation.

“Znać” can only be followed by a direct object:

Ja znam tego człowieka. I know this man.

On nie zna tego autora. He doesn’t know this author.

My nie znamy sprawcy wypadku. We don’t know the perpetrator of the crash.

In contrast “wiedzieć” is used always with an indirect object. If you’re not keen on grammar terms, just remember that after “wiedzieć” we usually use a question word or a conjunction “że” (“that”):

Ja wiem, kto to zrobił. I know who did it.

Czy wiesz, że on ma brata? Do you know that he has a brother?

Nie wiem, ile to kosztuje. I don’t know how much it costs.

Ona nie wiedziała, dokąd pójść. She didn’t know where to go.

Nie wiem, czy autobus już przyjechał. I don’t know if the bus has already arrived.

Jak widzicie, ta zasada jest bardzo logiczna i dość wyjątkowo dla języka polskiego, mogę was zapewnić, że od niej nie ma wyjątków!

As you can see, this rule is very simple and logical, and unusually for Polish I can assure you that there are no exceptions to it!

А teraz czas na praktykę.

And now it’s time to practise.

Posłuchaj, zastanów się i odpowiedz!

Jakiś czas temu opowiadałam wam w swoim poście o kanale youtube, na którym możecie bezpłatnie słuchać adaptacji radiowych klasyki światowej literatury. Adaptacje te nazywamy słuchowiskami. Moim ukochanym słuchowiskiem jeszcze od dzieciństwa jest “Ania z Zielonego Wzgórza” na podstawie powieści L.M.Montgomery.

Dzisiaj proponuję Wam zrobić krótki test audio na podstawie fragmentu tego słuchowiska.

Wybrałam scenę, w której Ania i Maryla rozmawiają o nowych sukienkach Ani. Dla tych z was, którzy nie znają tej książki, wyjaśnię, że Maryla – to starsza pani, która zaadoptowała Anię, wesołą dziewczynkę z sierocińca.

Scena zaczyna się na 55:34 i trwa do 57:11. Dialog rozpoczyna Maryla.

Posłuchajcie i odpowiedzcie na poniższe pytania:

 

A teraz możecie przeczytać skrypt całego dialogu:

[spoiler title=”odpowiedź”]

– No? Jakże ci się podobają? Sama je uszyłam.

– Będę sobie wyobrażała, że mi się podobają…

– Ja nie chcę, żebyś sobie wyobrażała! No widzę, widzę dobrze, że ci się nie podobają. A czegóż właściwie tym sukienkom brak? Co, nie są nowe, świeże i czyste?

– Owszem!

– Więc dlaczego ci się nie podobają?

– Bo nie są… nie są ładne.

Ładne! Nie łamałam sobie głowy w wymyślaniu ładnych strojów dla ciebie. Nie lubię próżności. Te sukienki są skromne, praktyczne, bez żadnych falban i przybrań i mają ci służyć jak najdłużej. Brunatną i niebieską będziesz nosiła do szkoły, jak do niej pójdziesz we wrześniu. A satynkową, w biało-czarną kratkę – do kościoła i do szkoły niedzielnej. Sądzę, że powinnaś mi być wdzięczna, że otrzymałaś takie sukienki w zamian wyrośniętej sukienczyny, jaką dotąd miałaś.

– Ależ ja jestem bardzo wdzięczna! Byłabym jednak wdzięczniejsza, gdyby… gdyby choć jedna z nich miała bufiaste rękawy. One są teraz takie modne! Przeszyłby mnie dreszcz, gdybym miała sukienkę z bufiastymi rękawami!

– A obejdziesz się bez tych swoich dreszczy! Uważam tę modę za śmieszną! Wolę skromne, gładkie i wąskie.

– Ja jednak wolałabym wyglądać śmiesznie, jak wszyscy, niż wyróżniać się takim gładkim ubraniem.

– Mniejsza o to.

[/spoiler]


Niedługo zrobię podobnego posta na podstawie innego słuchowiska!

 

Język polski dla uchodźców – część 5

Давайте поговорим про формы множественного числа в польском языке!

Материалы из этого урока я ранее публиковала частично на сайте www.lekcja.online

Для начала следует уточнить, что именительный падеж во множественном числе используется только, когда мы говорим про предметы и людей в целом, не уточняя количество. Как только мы назовем конкретное число или слова вроде «dużo», «mało», «kilka» и пр., там сразу появятся формы косвенных падежей.

Кроме этого, стоит отметить, что в польском существительные во множественном числе делятся на две группы:

  • męskoosobowe (лично-мужские), которые относятся ТОЛЬКО в мужчинам

niemęskoosobowe (нелично-мужские), к которым относятся ВСЕ остальные существительные: женского и среднего рода, а также существительные мужского рода, которые не обозначают мужчин: kobiety, dzieci, książki, psy, szpitale, idee, filmy, nadzieje, okulary, dziewczyny, domy itp.

Данный урок не касается лично-мужских существительных, т. к. у них совершенно другие окончания. Для начала поговорим про нелично-мужские формы.


ИМЕНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ

ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ

Все прилагательные, относящиеся к нелично-мужским формам во множественном числе получают окончание -e:
ładny dom – ładne domy
ciepły dzień – ciepłe dni
droga książka – drogie książki
czyste ubranie – czyste ubrania
małe dziecko – małe dzieci
piękna kobieta – piękne kobiety
ciekawa lekcja – ciekawe lekcje


СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫЕ

В большинстве случаев как существительные мужского рода (неодушевленные), так и существительные женского рода получают окончание -y:

pies — psy

komputer — komputery

kobieta — kobiety

lampa — lampy


Как обычно в польском, окончание -у всегда изменяется после -k, -g на -i. Так и происходит в мужском роде:

próg — progi

bok — boki

kotek — kotki

próg — progi

В женском роде окончание -i также появляется после -k, -g, но и после мягких-ś, -ć:

ość — ości

książka — książki

dziewczynka — dziewczynki

wyjątek: ręka – ręce


У некоторых существительных в мужском и женском роде во множественном числе появляется окончание -е. В женском роде так происходит после шипящих и некоторых мягких согласных в корне (sz, cz, dz, dż, rz, ż, ń, ź, dź, c, l, j).

lekcja — lekcje

ulica — ulice

podróż – podróże

jesień – jesienie

Wyjątki: rzecz — rzeczy

mysz – myszy

В мужском роде окончание -e появляется после тех же согласных (sz, cz, dz, dż, rz, ż, ń, ź, dź, c, l, j), плюс после согласных -ś, -ć, после которых в женском роде появляется -i:

deszcz – deszcze

koń – konie

liść – liście

niedźwiedź – niedźwiedzie

dworzec – dworce

wyjątki:

dzień – dni

tydzień – tygodnie

śmieć – śmieci

Здесь стоит уточнить еще один момент. После польских мягких букв ć, ś, ń, ź НИКОГДА нельзя писать никакие гласные. Поэтому, если слово заканчивается на какую-то из этих букв, а окончание множественного числа или любого косвенного падежа требует добавления гласной, мягкая согласная превращается в твердую (ту же самую, но без смягчающей черточки над ней), после нее добавляется буква „i”, которая будет отвечать за фонетическое смягчение, и только после нее – падежное окончание:

łosoś – łososie, łososia, łososiem

śledź – śledzie, śledzia, śledziu

drań – dranie, drani, draniem

kość – kości, kością, kościami


Наконец, средний род. Тут все просто: все существительные среднего рода, кроме тех с окончанием на -i и на -u, получают окончание -а:

jajko — jajka

biuro — biura

muzeum – muzea

kiwi – kiwi

tabu – tabu

zwierzę – zwierzęta

imię – imiona

Важные исключения:

dziecko — dzieci

oko – oczy

ucho – uszy


ВИНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ

Здесь, к счастью, вам не придется выучивать никакие новые формы. Женский и средний род, а также мужские неодушевленные существительные и прилагательные повторяют формы именительного падежа множественного числа.

To są nowe książki. – Kupiłam nowe książki.
To są małe córki. – Ja mam dwie małe córki.
To są ciekawe lekcje. – Jutro mamy ciekawe lekcje.
To są czarne koty. – Ja uwielbiam czarne koty.
To są piękne domy. – W centrum miasta oglądaliśmy piękne domy.
To są małe dzieci. – Ja kocham małe dzieci.
To są jajka wielkanocne. – My ugotowaliśmy jajka wielkanocne.


ТВОРИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ
В товиртельном падеже, во множественном числе все без исключения прилагательные получают окончание -ymi, а существительные (как лично-мужские, так и не лично мужские) -ami:

duże domy – z dużymi domami
czyste podłogi – z czystymi podłogami
soki jabłkowe – z sokami jabłkowymi
kolorowe kwiaty – z kolorowymi kwiatami
szybkie połączenia – z szybkimi połączeniami
świece zapachowe – ze świecami zapachowymi
brudne okna – z brudnymi oknami

Важные исключения:
czyste ręce – z czystymi rękami
małe dzieci – z małymi dziećmi
starsi bracia – ze starszymi braćmi
moi przyjaciele – z moimi przyjaciółmi
duże pieniądze – z dużymi pieniędzmi


Наконец, давайте попрактикуем все грамматические темы, которые мы пока что выучили: винительный и творительный падеж в единственном и множественном числе. Поэтому предлагаю вашему вниманию весенний, цветочный текст. Надеюсь, вам понравится!

Język polski dla uchodźców – część 4

Продолжаем наш цикл экспресс-уроков, которые я создаю с мыслью о беженцах, которым нужно быстро получить базу польского языка, чтобы начать здесь жизнь.

После уроков про глаголы, именительный падеж и творительный падеж, пришло время винительного падежа. Материалы из этого урока я ранее публиковала на сайте www.lekcja.online

 

 

Винительный падеж — один из главных в польском. Мы его используем чуть ли не в каждом предложении. Он соединяется чаще всего без предлога с глаголами, обозначающими активные действия:

czytać gazetę, gotować obiad, kupować jedzenie, robić pranie, ubierać dziecko, myć okno, ciąć pomidora, oglądać film

Кроме этого, мы выражаем большинство чувств в винительном падеже:

lubię kawę, uwielbiam kino, podziwiam ciocię, kocham siostrę, lubię szkołę

Но помните, что как только мы переходим на отрицание, мы меняем падеж на родительный:

nie lubię kawy, nie lubię kina, nie podziwiam cioci, nie kocham siostry

Также винительный падеж в польском встречается в некоторых предложных выражениях: ze względu na, bez względu na, z uwagi na, w zamian na,

и с предлогами przez, na, o, po, pod, nad, za przed, między, ponad, poza, w

Стоит отметить, что «przez» – единственный предлог, который соединяется только с винительным падежом. Остальные соединяются иногда с винительным, а иногда с творительным или предложным.

При этом хочу вас обрадовать: винительный падеж является одним из самых простых в польском языке. Его формы либо предельно просты, либо повторяют формы именительного падежа.


Но по очереди. В мужском роде появляются две формы: для одушевленных и для неодушевленных существительных.
Неодушевленные существительные мужского рода и относящиеся к ним прилагательные повторяют форму именительного падежа:

to jest nowy dom – ja mam nowy dom
to jest sportowy samochód – ja kupiłam nowy samochód

Одушевленные существительные мужского рода повторяют форму родительного падежа одушевленных существительных, то есть, получают окончание -а. Относящиеся к ним прилагательные получают окончание -ego:

to jest mój sąsiad – ja lubię mojego sąsiada
to jest dobry nauczyciel – ja znam dobrego nauczyciela
to jest wybitny aktor – poznałam wybitnego aktora

Что интересно, к этой группе примыкают также некоторые исключения из группы неодушевленных существительных, которые ведут себя, как одушевленные, то есть, получают окончание -а, и прилагательные к которым получают окончание -ego. Эти существительные можно поделить на несколько групп. Важно понимать, что не все слова из данных семантических групп обладают такими свойствами. Поэтому я постаралась собрать здесь самые распространенные примеры неодушевленных существительных, которые в винительном падеже ведут себя, как одушевленные.

  1. Многие названия овощей и фруктов:
    ogórek — ogórka
    pomidor — pomidora
    banan — banana
    arbuz — arbuza
    ziemniak — ziemniaka
    por — pora
    burak — buraka
    kalafior — kalafiora
    grejpfrut — grejpfruta
    bakłażan — bakłażana
    ananas — ananasa
  2. Многие названия готовых блюд и продуктов:
    kotlet — kotleta
    naleśnik — naleśnika
    placek — placka
    kebab – kebaba
    oscypek — oscypka
    obwarzanek — obwarzanka
    hamburger — hamburgera
    cukierek — cukierka
    pączek — pączka
    lizak — lizaka
    grill — grilla
    hot dog — hot doga
    pieróg — pieroga
  3. некоторые названия игр и спортивных дисциплин:
    golf — golfa
    brydż — brydża
    tenis — tenisa
    ping pong — ping ponga
    poker — pokera
    krykiet — krykieta
    bilard – bilarda
  4. все названий танцев:
    mazurek — mazurka
    walc — walca
    polonez — poloneza
    fokstrot — fokstrota
    kujawiak — kujawiaka
    kankan — kankana
  5. некоторые названия алкогольных напитков:
    drink — drinka
    szampan — szampana
    wermut — wermuta
    grzaniec – grzańca
    НО, все же, большинство названий алкогольных напитков ведут себя как регулярные неодушевленные:
    koniak — koniak
    dżin — dżin
    tonik — tonik
    rum — rum
    koktajl — koktajl
  6. Названия марок автомобилей и многие названия технических устройств. На самом деле, эти исключения — самые логичные из всех перечисленных здесь групп. Дело в том, что названия машин изначально были фамилиями их изобретателей: Ford, Citroen, Peugeot… Поэтому, когда мы говорили, что купили машину и уточняли ее марку, мы невольно склоняли фамилию изобретателя, которая, как одушевленное существительное, должна меняться в винительном падеже:
    citroen — citroena
    peugeot — peugeota
    ford — forda
    Потом эта тенденция распространилась и на другие марки:
    polonez — poloneza
    maluch — malucha
    volkswagen — volkswagena
    mercedes — mercedesa
    Потом эта же тенденция распространилась но многие современные устройства:
    smartfon — smartfona
    smartwatch — smartwatcha
    tablet — tableta
    Mac — Maca
    mail – maila
    Правда, надо помнить, что Mac — это, опять же, название фирмы, поэтому его поведение похожее на одушевленные существительные вполне закономерно. А вот касаемо названий других устройств, у них так же существуют регулярные формы. Мы так же легко скажем «Mam smartfona i tableta» как и «Mam smartfon i tablet». Кроме этого, к этой группе примыкают некоторые существительные-названия компьютерных программ и сайтов:
    mail – maila
    Facebook – Facebooka
    Instagram – Instagrama
  7. Названия некоторых цветов:
    kwiatek – kwiatka
    bratek – bratka
    tulipan – tulipana
    storczyk – storczyka
    goździk – goździka
  8. Некоторые существительные, не относящиеся к выше перечисленным группам:
    papieros – papierosa
    flamaster – flamastra
    wirus – wirusa


Существительные женского рода, законченные на -а, а также мужского рода, законченные на -а получают окончание -ę. Прилагательные женского рода получают окончание -ą. Помните, что существительные мужского рода, которые заканчиваются на -а всегда одушевленные, поэтому прилагательные, относящиеся к ним получают соответствующее окончание -ego.

to jest moja przyjaciółka – uwielbiam moją przyjaciółkę
to jest nowa książka – kupiłam nową książkę
piękna pogoda – mam nadzieję na piękną pogodę
dobry dentysta – znam dobrego dentystę

Обратите внимание, что существительные женского рода с окончанием другим, чем -а, получают другие формы. Те с окончанием -i получают форму -ą:

pani – panią
gospodyni – gospodynią
mistrzyni — mistrzynią

А те, существительные женского рода, которые заканчиваются согласными, повторяют формы именительного падежа, хотя их прилагательные остаются в соответствующей форме:

to jest wspaniała podróż – odbyłam wspaniałą podróż
to jest sól morksa – kupiłam sól morską
to jest współczesna młodzież – dobrze rozumiem współczesną młodzież


Наконец, средний род. Тут все очень просто: все без исключения существительные среднего рода повторяют форму именительного падежа.

to jest małe dziecko – ona wychowuje małe dziecko
to jest pyszne śniadanie – ja zjadłam pyszne śniadanie
to jest świeże kiwi – kupiłam świeże kiwi
to jest moje akwarium – uwielbiam moje akwarium

Стоит еще обратить внимание на одну интересную семантическую группу существительных. Дело в том, что, как правило, глагол dostać соединяется с винительным падежом, и тогда существительные ведут себя согласно всем описанным нами правилам. Но когда мы говорим про проявления, симптомы заболеваний, а также некоторые заболевания, то после этого глагола появляется родительный падеж, вне зависимости от рода существительного.

Если попробовать определить логику этой семянтической группы, то можно сказать, что это симптомы и заболевания, которые начинаются внезапно и резко:

dostać kataru, gorączki, wysypki, uczulenia, wrzodów, biegunki, zapalenia płuc, drgawek, dreszczy, migreny, zawału, udaru słonecznego и другие


А теперь давайте попрактикуем все формы в большом ткесте. Анализируйте внимательно, где у нас существительные мужского, где женского и где среднего рода, и какие у них окончания. Удачи!