Liczba mnoga rzeczowników męskoosobowych to rozległy relatywnie trudny temat. Dlatego postanowiłam mu poświęcić trochę więcej uwagi.

The plural forms of the masculine personal nouns is a wide and relatively difficult topic. Which is why I decided to dedicate some more attention to it.

Wyjaśnijmy to raz jeszcze:

W liczbie mnogiej rzeczowniki w języku polskim dzielą się na męskoosobowe i niemęskoosobowe. Męskoosobowe – to te, które nazywają osoby płci męskiej dowolnego wieku i nic więcej. Niemęskoosobowe – to cała reszta rzeczowników, niezależnie od ich rodzaju w liczbie pojedynczej. Rzeczownik “stół” jest rodzaju męskiego, ale nie nazywa mężczyzny, a przedmiot, więc w liczbie mnogiej rzeczownik stoły będzie się odnosił do tej samej kategorii, co i rzeczowniki “dzieci”, “kobiety”, “miesiące”, “kwiaty”, “pomysły”, “nadzieje” itp.

Rzeczowniki męskoosobowe i odnoszące się do nich przymiotniki tworzą liczbę mnogą inaczej, niż niemęskoosobowe. Porównajmy:

Let’s explain it one more time:

In plural Polish nouns are divided into masculine personal and non-masculine nouns. The masculine personal nouns are those related to male men of any age, nothing else. Non-masculine nouns are all the other nouns regardless of their gender in singular. The noun “stół” is masculine, but it’s not related to a man, but to an object, which is why in plural the noun “stoły” will be connected to the same cathegory as the nouns “dzieci” (children), “kobiety” (women), “miesiące” (months), “kwiaty” (flowers), “pomysły” (ideas), “nadzieje” (hopes) etc.

The masculine personal nouns and the adjectives related to them create the plural form in a different way than the others. Let’s compare:

 

dobra kobieta → dobrE kobiety
dobry mężczyzna → dobRZY mężczyźni

Rzeczowniki męskoosobowe mogą mieć w liczbie mnogiej cztery różne końcówki: -i, -y, -e, -owie. To, jaką końcówkę dostaje dany rzeczownik zależy od tego, na co się kończy jego temat. Oto tabelka z dokładnym opisem tych zasad:

Masculine personal nouns can have four different endings in plural: -i, -y, -e, -owie. The ending that is assigned to a specific nouns depends on the ending of the core of this noun. Here is a table with a detailed description of the rules:

Słowa “mężczyzna” i “Francuz” są wypisane oddzielnie, ponieważ są one bardzo nieregularne i nie ma innych rzeczowników, które mają takie same końcówki tematu i w liczbie mnogiej zachowują się identycznie.

Pragnę też wymienić kilka innych rzeczowników, które stanowią wyjątki i mają w liczbie mnogiej inne końcówki, niż wynika z tabelki:

The words “mężczyzna” and “Francuz” are given separately, because they are very irregular and there are no other nouns, which have the same ending of the core and which behave in the same way in the plural.

I would also like to name some nouns which are exceptions and which have different endings than they should according to the table:

brat →bracia
dzieciak → dzieciaki
ksiądz →księża

Oprócz tego warto zwrócić uwagę na fakt, że niektóre rzeczowniki mają dwie dopuszczalne formy liczby mnogiej:

• wiele rzeczowników kończących się na -log (psycholog → psycholodzy/psychologowie; politolog → politolodzy/politologowie; socjolog → socjolodzy/socjologowie)
• kuzyn → kuzyni/kuzynowie
• profesor → profesorzy/profesorowie

W każdym przypadku obie formy są całkowicie poprawne i nie niosą w sobie żadnych różnic semantycznych.

It is also worth noticing that there are some nouns which have two potential plural forms:

• many nouns whoch are ended with -log (psycholog → psycholodzy/psychologowie; politolog → politolodzy/politologowie; socjolog → socjolodzy/socjologowie)
• kuzyn → kuzyni/kuzynowie
• profesor → profesorzy/profesorowie

In every case both forms are totally correct and they don’t have any semantic differences.

Z własnego doświadczenia wiem, że studentom często jest łatwiej zapamiętywać nie tylko grupy zasad i nie same końcówki z ich zmianami, a całe listy konkretnych słów z tej grupy. Właśnie dla nich wypisałam około dwustu rzeczowników męskoosobowych wraz z ich formami w liczbie mnogiej:

I know from my own experience that it’s often easier for the students to remember not only the groups of rules and not only the endings with their changes, but whole lists of specific words from every group. It’s for those students that I have noted down around a two hundred masculine personal nouns together with their forms in the plural:

Na koniec zostały nam przymiotniki, odnoszące się do rzeczowników męskoosobowych. Tu znowu najpierw daję wam tabelkę z zasadami, a potem długie listy przykładów do każdej grupy.

Finally we have the adjectives, which are related to the masculine personal nouns. I am again giving you a table with all the rules and them long lists of examples to every group.

A teraz czas praktyki!

And now it’s time for practice!

А теперь время практиковать!

Więcej czy bardziej? – oto jest pytanie, na które nieraz moim studentom jest trudno odpowiedzieć, ponieważ obydwa słowa tłumaczą się na ich język jako jedno. Zastanówmy się więc nad tym, jaka jest różnica w ich użyciu w języku polskim.

Więcej or bardziej? – that is the question, which my students sometimes find difficult to answer to, since both these words are translated into English as one (more). So let’s think what the difference in their usage in Polish is.

Różnica jest na dobrą sprawę bardzo prosta. Słowo “więcej” jest stopniem wyższym od słowa “dużo”. Dlatego, jeżeli używamy go w jakimkolwiek kontekście, to znaczy, że jesteśmy w stanie dokładnie odpowiedzieć na pytanie “ile?” i dać odpowiedź w cyfrach. Na przykład:

Ania ma więcej kuzynek, niż Asia. Więcej – czyli ile? Ania ma ich pięć, a Asia trzy.
Ty byłaś więcej razy w Indiach, niż ja. Więcej – czyli ile? Ty byłaś w Indiach trzy razy, a ja jeden raz.
Tomek ma więcej pracy, niż Marek. Więcej – czyli ile? Tomek na skończenie pracy potrzebuje pięciu godzin, a Marek czterech.
Krysia zjadła więcej słodyczy, niż Maciek. Więcej, czyli ile? Krysia zjadła jedno opakowanie słodyczy, a Maciek pół.

Z tego wynika bardzo prosta, a jednocześnie ważna zasada gramatyczna: słowo “więcej” ZAWSZE się łączy z rzeczownikiem w dopełniaczu.

Z kolei słowo “bardziej” jest stopniem wyższym od słowa “bardzo” i wyraża intensywność, a nie ilość. Kiedy więc używamy słowa “bardziej”, nie możemy nic wyrazić w cyfrach, bo mówimy albo o charakterystyce czegoś (bardziej kolorowy, bardziej wykształcony, bardziej zniszczony) albo o uczuciach (bardziej mi się podoba, bardziej go nie lubię, bardziej mnie fascynuje).

The difference is in fact very simple. The word “więcej” is the comparative form of the word “dużo”. Which is why if we use it in any possible context, it means that we can answer precisely a question “how much/how many?” and give an answer in numbers. For example:

Ania ma więcej kuzynek, niż Asia. Więcej – meaning how many? Ania has five cousins, and Asia has three of them.
Ty byłaś więcej razy w Indiach, niż ja. Więcej – meaning how many? You have been three times in India and I have been only once there.
Tomek ma więcej pracy, niż Marek. Więcej – meaning how much? In order to finish his work Tomek needs five hours and Marek needs four hours.
Krysia zjadła więcej słodyczy, niż Maciek. Więcej, – meaning how many? Krysia ate one pack of sweets and Maciek ate only half of it.

A very simple and at the same time important rule comes from that: the word “więcej” is always connected with a noun in genetive.

The word “bardziej” in turn is the comparative form of the word “bardzo” and it expresses intensity, not the quantity. Therefore when we use the word “bardziej” we cannot express anything in numbers because we are talking about characteristics of something (bardziej kolorowy, bardziej wykształcony, bardziej zniszczony) or about feelings (bardziej mi się podoba, bardziej go nie lubię, bardziej mnie fascynuje).

A teraz poćwiczmy te zasady w praktyce!

Now let’s practise these rules in an exercise!

Końcówki pierwszej osoby liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym są relatywnie trudnym tematem. Równie trudnym, co nieprzewidzianym. Ja robię, idę, chcę, gotuję, ale też mam, wiem, czytam i biegam. Kiedy czasowniki kończą się na -m, a kiedy na -ę? To pytanie słyszę często od swoich studentów. I dzisiaj postanowiłam na nie odpowiedzieć wszystkim.

The endings of the first person singular in the present tense are an equally difficult and unpredictable topic. Ja robię, idę, chcę, gotuję, but at the same time, ja mam, wiem, czytam i biegam. When do the verbs end with -m and when with -ę? I hear this question often from my students. Today I decided to answer it for everyone.

Jeśli spróbować ułożyć zawiłą teorię w słowa, to brzmi to tak:

końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ać lub -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.

Wyjątkami są takie czasowniki, jak pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), a także wszystkie czasowniki zakończone na -ować (kupować – ja kupuję; budować – ja buduję; malować – ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać – ja obiecuję; oszukiwać – ja oszukuję), niektóre czasowniki zakończone na -ać (grzać – ja grzeję, śmiać się – ja się śmieję), -ieć (głupieć – ja głupieję; siwieć – ja siwieję), -awać (dawać – ja daję; zostawać – ja zostaję), a także niektóre krótkie, jednosylabowe czasowniki (bić – ja biję; czujć – ja czuję; żyć – ja żyję; pić – ja piję).

If we tried to put intricate theory into words, it would sound like this:

the ending -m in the first person singular is used for the verbs, which are ended in infinitive with -ać and -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.

The exceptions are such verbs like pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), as well as all the verbs ended with -ować (kupować – ja kupuję; budować – ja buduję; malować – ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać – ja obiecuję; oszukiwać – ja oszukuję), some of the verbs ended with -ać (grzać – ja grzeję, śmiać się – ja się śmieję), -ieć (głupieć – ja głupieję; siwieć – ja siwieję), -awać (dawać – ja daję; zostawać – ja zostaję), and some of the short, one-syllable verbs (bić – ja biję; czujć – ja czuję; żyć – ja żyję; pić – ja piję).

Brzmi to, jak typowa reguła polskiej gramatyki, w której jest więcej wyjątków, niż przykładów, prawda? Nie dziwię się, że moi uczniowie często czują się zagubieni i sfrustrowani tym, że nigdy nie pamiętają, której końcówki użyć w danym czasowniku. Z tym niestety niewiele da się zrobić. Nie zmienimy zasad, nie zmniejszymy ilości wyjątków. Jeżeli ktoś nie jest dobry w zapamiętywaniu całych grup zasad i wyjątków, to pozostaje tylko jedno wyjście: zapamiętywać konkretne przykłady.

That sounds like a typical rule of Polish grammar, where there are more exceptions than expamles, doesn’t it? I am not surprised that my students feel lost and frustrated, because they can never remembe which ending to use in the particular verb. Unfortunately there is nothing to be done about it. We cannot change the rules or decrease the amount of exceptions. If someone is not good at remembering the whole groups of rules and exceptions, then there is only one thing to do: remember specific examples.

Dlatego daję wam duży spis czasowników, które w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają końcówkę -m. Postarałam się zebrać wszystkie, których używamy na co dzień, ale nie podaję tu rzadkich, poetyckich takich, jak “ja rozkwitam” lub “ja pospieszam”. Jednocześnie chcę zwrócić waszą uwagę na fakt, że jeżeli jakiś czasownik już ma końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej, to będą ją miały też pochodne czasowniki, na przykład:
ja wkładam – ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.

This is why I am giving you a big list of verbs, which have the ending -m in the first person singular. I tried to gather all of those which we use on a daily basis, but I am not giving here rare and poetic ones such as (ja rozkwitam” or “ja pospieszam”. At the same time I want to draw your attention to the fact that if one verb has the ending -m in the first person singular, then the other verbs coming from this one will behave in the same way, for example:
ja wkładam – ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.

Oto lista:

badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam

Here is the list:

badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam

Вот список:

badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam

A teraz praktyka! Zwróćcie uwagę, że nie wszystkie czasowniki w ćwiczeniach kończą się na -m. Zrobiłam to celowo, żebyście musieli każdy czasownik sprawdzić z listą i przeanalizować. Powodzenia!

And now practice! Please note that not all the verbs in the exercises end with -m. I did it on purpose so that you will have to check every verb with the list and analyse. Good luck!