Liczba mnoga rzeczowników męskoosobowych to rozległy relatywnie trudny temat. Dlatego postanowiłam mu poświęcić trochę więcej uwagi.

Множественное число лично-мужских существительных — это обширная и относительно сложная тема. Поэтому я решила уделить ей немного больше внимания.

Wyjaśnijmy to raz jeszcze:

W liczbie mnogiej rzeczowniki w języku polskim dzielą się na męskoosobowe i niemęskoosobowe. Męskoosobowe — to te, które nazywają osoby płci męskiej dowolnego wieku i nic więcej. Niemęskoosobowe — to cała reszta rzeczowników, niezależnie od ich rodzaju w liczbie pojedynczej. Rzeczownik «stół» jest rodzaju męskiego, ale nie nazywa mężczyzny, a przedmiot, więc w liczbie mnogiej rzeczownik stoły będzie się odnosił do tej samej kategorii, co i rzeczowniki «dzieci», «kobiety», «miesiące», «kwiaty», «pomysły», «nadzieje» itp.

Rzeczowniki męskoosobowe i odnoszące się do nich przymiotniki tworzą liczbę mnogą inaczej, niż niemęskoosobowe. Porównajmy:

Давайте скажем это еще раз:

Во множественном числе существительные в польском языке делятся на лично-мужские и нелично-мужские. Лично-мужские — это те, которые называют людей мужского пола любого возраста, и ничего больше. Нелично-мужские — это все остальные существительные, вне зависимости от их рода в единственном числе. Существительное «stół» — мужского рода, но оно не называет мужчину, а предмет, поэтому во множественном числе существительное «stoły» будет относиться к той же категории, что и существительные «dzieci», «kobiety», «miesiące», «kwiaty», «pomysły», «nadzieje» и другие.

Лично-мужские существительные и относящиеся к ним прилагательные создают множественное число иначе, чем нелично-мужские. Давайте сравним:

dobra kobieta → dobrE kobiety
dobry mężczyzna → dobRZY mężczyźni

Rzeczowniki męskoosobowe mogą mieć w liczbie mnogiej cztery różne końcówki: -i, -y, -e, -owie. To, jaką końcówkę dostaje dany rzeczownik zależy od tego, na co się kończy jego temat. Oto tabelka z dokładnym opisem tych zasad:

Лично-мужские существительные могут иметь во множественном числе четыре окончания: -i, -y, -e, -owie. То, какое окончание получает данное существительное зависит от того, на что заканчивается его корень. Вот таблица с подробным описанием этих правил:

Słowa «mężczyzna» i «Francuz» są wypisane oddzielnie, ponieważ są one bardzo nieregularne i nie ma innych rzeczowników, które mają takie same końcówki tematu i w liczbie mnogiej zachowują się identycznie.

Pragnę też wymienić kilka innych rzeczowników, które stanowią wyjątki i mają w liczbie mnogiej inne końcówki, niż wynika z tabelki:

Слова «mężczyzna» и «Francuz» выписаны отдельно, поскольку они очень нерегулярные и нет других существительных, у которых такие же окончания корня, и которые во множественном числе ведут себя так же.

Кроме этого, я бы хотела перечислить несколько других существительных, которые являются исключениями и у которых во множественном числе другие окончания, чем это следует из таблицы:

brat →bracia
dzieciak → dzieciaki
ksiądz →księża

Oprócz tego warto zwrócić uwagę na fakt, że niektóre rzeczowniki mają dwie dopuszczalne formy liczby mnogiej:

• wiele rzeczowników kończących się na -log (psycholog → psycholodzy/psychologowie; politolog → politolodzy/politologowie; socjolog → socjolodzy/socjologowie)
• kuzyn → kuzyni/kuzynowie
• profesor → profesorzy/profesorowie

W każdym przypadku obie formy są całkowicie poprawne i nie niosą w sobie żadnych różnic semantycznych.

Также стоит отметить, что есть существительные, у которых есть две допустимые формы множественного числа:

• многие существительные, которые заканчиваются на -log (psycholog → psycholodzy/psychologowie; politolog → politolodzy/politologowie; socjolog → socjolodzy/socjologowie)
• kuzyn → kuzyni/kuzynowie
• profesor → profesorzy/profesorowie

В каждом из этих случаев обе формы полностью правильные и не имеют никаких семантических различий.

Z własnego doświadczenia wiem, że studentom często jest łatwiej zapamiętywać nie tylko grupy zasad i nie same końcówki z ich zmianami, a całe listy konkretnych słów z tej grupy. Właśnie dla nich wypisałam około dwustu rzeczowników męskoosobowych wraz z ich formami w liczbie mnogiej:

По собственному опыту я знаю, что студентам часто проще запоминать не только группы правил и не сами окончания с их изменениями, а целые списки конкретных слов из данной группы. Именно для них я выписала около двухсот лично-мужских существительных с их формами во множественном числе:

Na koniec zostały nam przymiotniki, odnoszące się do rzeczowników męskoosobowych. Tu znowu najpierw daję wam tabelkę z zasadami, a potem długie listy przykładów do każdej grupy.

Наконец у нас остались прилагательные, относящиеся к лично-мужским существительным. Здесь я снова даю вам таблицу с правилами, а потом длинные списки примеров к каждой группе.

A teraz czas praktyki!

А теперь время практиковать!

Więcej czy bardziej? — oto jest pytanie, na które nieraz moim studentom jest trudno odpowiedzieć, ponieważ obydwa słowa tłumaczą się na ich język jako jedno. Zastanówmy się więc nad tym, jaka jest różnica w ich użyciu w języku polskim.

Więcej или bardziej? — вот в чем вопрос, на который моим студентам порой сложно ответить, поскольку оба этих слова переводятся на русский как одно (больше). Так давайте подумаем над разницей в их использовании в польском.

Różnica jest na dobrą sprawę bardzo prosta. Słowo «więcej» jest stopniem wyższym od słowa «dużo». Dlatego, jeżeli używamy go w jakimkolwiek kontekście, to znaczy, że jesteśmy w stanie dokładnie odpowiedzieć na pytanie «ile?» i dać odpowiedź w cyfrach. Na przykład:

Ania ma więcej kuzynek, niż Asia. Więcej — czyli ile? Ania ma ich pięć, a Asia trzy.
Ty byłaś więcej razy w Indiach, niż ja. Więcej — czyli ile? Ty byłaś w Indiach trzy razy, a ja jeden raz.
Tomek ma więcej pracy, niż Marek. Więcej — czyli ile? Tomek na skończenie pracy potrzebuje pięciu godzin, a Marek czterech.
Krysia zjadła więcej słodyczy, niż Maciek. Więcej, czyli ile? Krysia zjadła jedno opakowanie słodyczy, a Maciek pół.

Z tego wynika bardzo prosta, a jednocześnie ważna zasada gramatyczna: słowo «więcej» ZAWSZE się łączy z rzeczownikiem w dopełniaczu.

Z kolei słowo «bardziej» jest stopniem wyższym od słowa «bardzo» i wyraża intensywność, a nie ilość. Kiedy więc używamy słowa «bardziej», nie możemy nic wyrazić w cyfrach, bo mówimy albo o charakterystyce czegoś (bardziej kolorowy, bardziej wykształcony, bardziej zniszczony) albo o uczuciach (bardziej mi się podoba, bardziej go nie lubię, bardziej mnie fascynuje).

Разница очень простая. Слово «więcej» — это сравнительная степень от слова «dużo». Именно поэтому, если мы его используем в любом контексте, мы можем очень точно ответить на вопрос «сколько?» и дать ответ в цифрах. Например:

Ania ma więcej kuzynek, niż Asia. Więcej — это сколько? Ania has five cousins, and Asia has three of them.
Ty byłaś więcej razy w Indiach, niż ja. Więcej — это сколько? You have been three times in India and I have been only once there.
Tomek ma więcej pracy, niż Marek. Więcej — это сколько? In order to finish his work Tomek needs five hours and Marek needs four hours.
Krysia zjadła więcej słodyczy, niż Maciek. Więcej, — это сколько? Krysia ate one pack of sweets and Maciek ate only half of it.

Из этого следует очень простое и, в то же время, очень важное правило: слово «więcej» ВСЕГДА соединяется с существительным в родительном падеже.

В свою очередь, слово «bardziej» — это сравнительная степень слова «bardzo» и оно выражает интенсивность, а не количество. Поэтому, когда мы используем слово «bardziej», мы не можем ничего выразить в числах, поскольку мы говорим о качестве чего-то (bardziej kolorowy, bardziej wykształcony, bardziej zniszczony) или о чувствах (bardziej mi się podoba, bardziej go nie lubię, bardziej mnie fascynuje).

A teraz poćwiczmy te zasady w praktyce!

А теперь давайте практиковать эти правила на практике!

Końcówki pierwszej osoby liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym są relatywnie trudnym tematem. Równie trudnym, co nieprzewidzianym. Ja robię, idę, chcę, gotuję, ale też mam, wiem, czytam i biegam. Kiedy czasowniki kończą się na -m, a kiedy na -ę? To pytanie słyszę często od swoich studentów. I dzisiaj postanowiłam na nie odpowiedzieć wszystkim.

Окончания первого лица единственного числа в настоящем времени — относительно сложная тема. Столько же сложная, сколько непредвиденная. Ja robię, idę, chcę, gotuję, но, в то же время, ja mam, wiem, czytam i biegam. Когда глаголы заканчиваются на -m, а когда на -ę? Я часто слышу этот вопрос от моих студентов. Сегодня я решила ответить на него всем.

Jeśli spróbować ułożyć zawiłą teorię w słowa, to brzmi to tak:

końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają czasowniki zakończone w bezokoliczniku na -ać lub -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.

Wyjątkami są takie czasowniki, jak pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), a także wszystkie czasowniki zakończone na -ować (kupować — ja kupuję; budować — ja buduję; malować — ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać — ja obiecuję; oszukiwać — ja oszukuję), niektóre czasowniki zakończone na -ać (grzać — ja grzeję, śmiać się — ja się śmieję), -ieć (głupieć — ja głupieję; siwieć — ja siwieję), -awać (dawać — ja daję; zostawać — ja zostaję), a także niektóre krótkie, jednosylabowe czasowniki (bić — ja biję; czujć — ja czuję; żyć — ja żyję; pić — ja piję).

Если попробовать уложить сложную теорию в слова, это бы звучало так:

окончание -m в первом лице единственного числа получают глаголы, заканчивающиеся в инфинитиве на -ać или -eć: badać, kochać, czytać, rozumieć.

Исключениями являются такие глаголы, как pisać (ja piszę), brać (ja biorę), jechać (ja jadę), spać (ja śpię), słyszeć (ja słyszę), a также все гляголы, заканчивающиеся на -ować (kupować — ja kupuję; budować — ja buduję; malować — ja maluję), -iwać/-ywać (obiecywać — ja obiecuję; oszukiwać — ja oszukuję), некоторые глаголы, заканчивающиеся на -ać (grzać — ja grzeję, śmiać się — ja się śmieję), -ieć (głupieć — ja głupieję; siwieć — ja siwieję), -awać (dawać — ja daję; zostawać — ja zostaję), а также некоторые короткие, односложные глаголы (bić — ja biję; czujć — ja czuję; żyć — ja żyję; pić — ja piję).

Brzmi to, jak typowa reguła polskiej gramatyki, w której jest więcej wyjątków, niż przykładów, prawda? Nie dziwię się, że moi uczniowie często czują się zagubieni i sfrustrowani tym, że nigdy nie pamiętają, której końcówki użyć w danym czasowniku. Z tym niestety niewiele da się zrobić. Nie zmienimy zasad, nie zmniejszymy ilości wyjątków. Jeżeli ktoś nie jest dobry w zapamiętywaniu całych grup zasad i wyjątków, to pozostaje tylko jedno wyjście: zapamiętywać konkretne przykłady.

Звучит, как типичное правило польской грамматики, в которой больше исключений, чем примеров, правда? Я не удивлена, что мои ученики часто чувствуют себя потерянными и раздраженными из-за того, что они никогда не помнют, какое окончание использовать в данном глаголе. К сожалению, с этим ничего не поделать. Мы не изменим правила, не уменьшим количества исключений. Если у кого-то не получается запоминать целые группы правил и исключений, то остается только один выход: запомнить конкретные примеры.

Dlatego daję wam duży spis czasowników, które w pierwszej osobie liczby pojedynczej mają końcówkę -m. Postarałam się zebrać wszystkie, których używamy na co dzień, ale nie podaję tu rzadkich, poetyckich takich, jak «ja rozkwitam» lub «ja pospieszam». Jednocześnie chcę zwrócić waszą uwagę na fakt, że jeżeli jakiś czasownik już ma końcówkę -m w pierwszej osobie liczby pojedynczej, to będą ją miały też pochodne czasowniki, na przykład:
ja wkładam — ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.

Именно поэтому я даю вам большой список глаголов, которые заканчиваются на -m в первом лице единственного числа. Я постаралась собрать все, которые мы используем каждый день, но не даю здесь редких, поэтических таких, как «ja rozkwitam» (я расцветаю) или «ja pospieszam» (поэт.: я поторапливаюсь). Одновременно хочу обратить ваше внимание на факт, что если у какого-то глагола есть окончание -m в первом лице единственного числа, то его будут иметь также однокореные глаголы, например:
ja wkładam — ja wykładam, ja zakładam, ja odkładam, ja przekładam itp.

Oto lista:

badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam

Вот список:

badam, biegam, chowam, chwytam, czekam, czytam, dbam, dźwigam, gram, jem, jestem, kicham, kocham, latam, mam, mieszkam, odbieram, odpowiadam, ogarniam, oglądam, oświadczam, otwieram, pływam, pozwalam, przebieram się, przepycham się, przypominam, przypuszczam, pytam, rozmawiam, ścigam, ściskam, siadam, sklejam, ślizgam się, słucham, śpiewam, spóźniam się, sprawdzam, staram się, stawiam, szukam, ubieram się, ufam, ukrywam, umiem, uprawiam, uśmiecham się, uwielbiam, wciągam, wiem, wkładam, wracam, wyczuwam, wyłączam, wyliczam, wymagam, wypijam, wysyłam, wyszywam, zagryzam, zakładam, zamawiam, zamierzam, zamykam, zapalam, zastanawiam się, zaświadczam, zasypiam, zbieram, żegnam, zjadam, znam

A teraz praktyka! Zwróćcie uwagę, że nie wszystkie czasowniki w ćwiczeniach kończą się na -m. Zrobiłam to celowo, żebyście musieli każdy czasownik sprawdzić z listą i przeanalizować. Powodzenia!

А теперь практика! Обратите внимание, что не все глаголы в упражнениях заканчиваются на -m. Я это сделала намерено, чтобы вам нужно было каждый глагол сверить со списком и проанализировать. Удачи!