Rodzaj żeński: -a, -i, -aż, -iew?

Сегодня я хочу с вами обсудить существительные женского рода, а именно — их окончания.

Дело в том, что все пособия, как правило, говорят про них очень мало: что чаще всего они заканчиваются на -а, реже на -i. Дальше вы можете встретить информацию о том, что есть группа существительных женского рода, заканчивающихся на согласную. Здесь обычно приводятся всего несколько примеров, из которых сложно сделать вывод и понять тенденцию. А потом при выполнении упражнений вдруг оказывается, что вы откуда-то должны знать, что слово podróż женского рода.

Но для чего существует этот сайт? Для того, чтобы заполнять такие пробелы! Так давайте же разберемся!

  1. Начнем с того, что практически все существительные с окончанием -ŚĆ женского рода. Сюда относятся между прочим многие названия чувств, например, miłość (любовь), zazdrość (ревность), radość (радость), nienawiść (ненависть). А также такие слова, как kość (кость), garść (горсть), żywność (еда), otyłość (ожирение) и пр.

    Редкие исключения, которые относятся к мужскому роду: gość (гость), teść (тесть).

  2. Многие слова, которые в русском заканчиваются на и относятся к женскому роду, относятся к нему и в польском, хотя заканчиваются просто на согласную. Например noc (ночь), mysz (мышь) sól (соль) dal (даль), pomoc (помощь), zamieć (метель), goleń (голень), łódź (лодка), myśl (мысль).

    Но и здесь есть исключения, которые в польском перешли в мужской род. Например, piec (печь) и dreszcz (дрожь).

  3. Слова, которые заканчиваются в польском на -aż в основном мужского рода: szantaż (шантаж), montaż (монтаж), pasaż (пассаж), reportaż (пассаж). Причем они не вызывают особой сложности, поскольку они того же рода, что и в русском. А вот те, которые заканчиваются на -ż с предшествующей другой гласной, чаще будут относиться к женскому роду: młodzież (молодежь), odzież (одежда), podróż (путешествие), kradzież (кража).
  4. Кроме того, хочу обратить ваше внимание, что большинство слов с окончанием -IEL мужского рода, но есть несколько исключений женского рода: kipiel (пучина), kąpiel (купание), pościel (постельное белье), torbiel (киста).
  5. Аналогично слова с окончанием -IEW, как правило, мужского рода: śpiew (пение), przewiew (продув), siew (посев), но некоторые из них женского рода: cerkiew (церковь), brukiew (брюква), marchew (морковь), rzodkiew (редис), chorągiew (знамя).

Наконец, хочу отдельно перечислить те существительные женского рода, которые могут быть для вас неожиданностью в силу того, что в русском они мужского или среднего рода:
broń (оружие), kieszeń (карман), obręcz (обруч), paproć (папоротник), pięść (кулак), podaż (предложение в экономическом контексте), poręcz (поручень), pościel (постельное белье), przemoc (насилие), przestrzeń (пространство), przełęcz (перевал), przystań (пристанище), rozpacz (отчаяние), skroń (висок), smycz (поводок), twarz (лицо), płeć (пол человека), powódź (наводнение).


Я думаю, ни для кого не секрет, что в изучении языков практически не существует стопроцентных правил. При каждой попытке обобщения можно найти исключения. И все же, я надеюсь, что эта статья поможет вам осознать, что женский род в польском — это намного больше, чем только существительные с окончаниями -a, -i.

Dopełniacz (genitive) in Polish!

Let’s admit from the very beginning: dopełniacz is probably one of the most difficult topics Polish grammar. It has a lot of different rules and even more exceptions to them, and to make matters worse, we use it in almost every sentence.

So, let’s try to make it a bit easier for you to organise all these rules once and for all.

 

Masculine singular nouns

We can say that it consists of one rule and endless exceptions to it. The rule is that masculine singular nouns have two possible endings: -a, -u.

 

We can try to define specific semantic groups which get one or the other ending, but that’s exactly where the exceptions start. For almost every group there will be exceptions, that’s a rule 🙂

The practical approach here can be to either note down the endings for all the new words that you study or, which is even more advisable, just to practice as much as you can – in speaking, listening and reading.

But still, I believe it’s worth trying to name all these groups, since despite the exceptions they all show some regularity.

The groups of masculine nouns which end with an -u in dopełniacz:

  • means of transport (nie mam samochodu, roweru, tramwaju, statku, BUT: helikoptera)
  • abstract nouns (nie ma problemu, smaku, hałasu, chaosu BUT: wirusa)
  • uncountable nouns (nie ma lasu, tłumu, makaronu, ryżu, cukru, BUT: chleba)
  • liquids (bez soku, majonezu, ketchupu, kleju, koniaku, BUT: drinka)
  • the names of week days (even though the word “week” — “tydzień” in dopełniacz has the ending -а: nie ma tygodnia)
  • words which end with -ek, -izm/-yzm (bez rachunku, komunizmu, buddyzmu)
  • words for enclosed spaces (dom — domu, hotel — hotelu, park — parku, rynek — rynku, bar — baru, apartament — apartamentu, sklep — sklepu, magazyn — magazynu,namiot-namiotu)

The groups of masculine nouns which end with an -a in dopełniacz:

  • people and animals (nie ma profesora, nauczyciela, kota, psa)
  • the names of months (stycznia, marca, lipca, grudnia, BUT: luty – lutego)
  • the names of sports disciplines (nie lubię krykieta, brydża, tenisa, hokeja, BUT: nie oglądam biatlonu, maratonu)
  • the names of dances (nie tańczę walca, poloneza, mazurka)
  • the names of kitchenware and cutlery (nie ma garnka, czajnika, widelca, noża, BUT the words samowar, szybkowar have two possible endings: samowara/samowaru, szybkowara/szybkowaru)
  • the names of tools (nie ma młotka, topora, haka, hebla, BUT: nie ma śrubokrętu, korkociągu) 
  • the names of fruits and vegetables (bez pomidora, ogórka, ziemniaka, banana, ananasa, arbuza BUT: bez czosnku, kopru, groszku)
  • the names of currencies (bez dolara, rubla, jena, franka, ALE: złoty – złotego)
  • the names of cars (nie mam poloneza, peugeota, mercedesa, forda, BUT you must remember that some cars’ names don’t change at all: nie mam renault, nie mam BMW)
  • Polish cities, including those which were a part of the Polish-Lithuanian Commonwealth (do Krakowa, Lublina, Mińska, Wilna Wrocławia, Kijowa, BUT: Sopotu, Białegostoku), many Russian cities (Swierdłowska, Chabarowska, Saratowa, Irkutska, BUT: Syktywkaru, Władywostoku), and cities whose names end with -burg (z Hamburga, Petersburga, Edynburga)
  • most of grammatical terms (rzeczownik-rzeczownika, mianownik-mianownika, BUT: przypadek-przypadku) 
  • words with the suffixes -ak, -nik (strażaka, ziemniaka, strażnika, opornika)

Please note that with masculine nouns with the suffix -ek (including diminutive forms of men’s names) the letter “e” disappears in dopełniacz as well as with biernik, celownik, narzędnik, miejscownik:

domek — domku, domkowi, domkiem, domku 

garnek — garnka, garnkowi, garnkiem, garnku 

zegarek — zegarka, zegarkowi, zegarkiem, zegarku 

ogórek — ogórka, ogórkowi, ogórkiem, ogórku 

Antek — Antka, Antkowi, Antkiem, Antku 

Maciek — Maćka, Maćkowi, Maćkiem, Maćku 

The same thing happens with many masculine nouns with the suffix -er and some (but not many) nouns with the suffix -el:

cukier — cukru, cukrowi, cukrem, cukrze

puder — pudru, pudrowi, pudrem, pudrze

plaster — plastru, plastrowi, plastrem, plastrze 

bajzel — bajzlu, bajzlowi, bajzlem, bajzlu

wróbel — wróbla, wróblowi, wróblem, wróblu

In the group of nouns with the -er ending there are many exceptions, where the letter “e” doesn’t disappear:

fryzjer — fryzjera

lakier — lakieru 

poker — pokera 

papier — papieru

 

Feminine singular nouns

All the feminine nouns in which the root in mianownik ends with k, g, ś, ń, ć, ź, dź, l, j have the ending -i in dopełniacz with some possible alterations after soft letters ś, ń, ć, ź:

kolacja – kolacji

kość – kości

noga — nogi

Where the root ends with any other letter, feminine nouns have the ending -y in dopełniacz:

dizewczyna – dziewczyny

tablica – tablicy

kreda – kredy

 

Neuter singular nouns

All neuter singular nouns have only one ending in dopełniacz: -a

dziecko — dziecka

słońce — słońca 

okno — okna


I wish you luck in memorising all the rules and exceptions!

 

Czy? Albo?

Недавно я объясняла одному студенту разницу между словами “czy” и “albo”, и подумала: а почему бы этим не поделиться с моими подписчиками?

Дело в том, что на первый взгляд, разница очевидна: “czy” — это вопросительное слово, которое используется в начале вопроса, а “albo” — это союз, который показывает альтернативу двух равноправных объектов. Сравните:

Czy chcesz pójść do kina? Ты хочешь пойти в кино?
Możemy pójść do kina albo do teatru. Мы можем пойти в кино либо в театр.

Но вот теперь представьте, что вы хотите в вопросе выразить эту альтернативу. Как сказать лучше:

Czy my pójdziemy do kina czy do teatru?
Czy my pójdziemy do kina albo do teatru?

Оказывается, что теоретически можно и так, и так. Все зависит от контекста. Первый вопрос значит, что вы знаете, что вы точно куда-то идете, но уточняете, куда конкретно: в кино или в театр. Второй вопрос — это предложение в принципе куда-либо сходить, например, в кино или театр.

Иначе говоря, если вы хотите уточнить какие-то вопросы по предоставляемым услугам в ресторане, турбюро, гостинице и тому подобных местах, вы, скорее всего, будете использовать первую конструкцию:

Czy wycieczka trwa 3 czy 4 dni? Экскурсия длится 3 или 4 дня?
Czy to danie jest podawane z ziemniakami czy z kaszą? Это блюдо сервируют с картошкой или с кашей?

И еще одна тонкость: в утвердительных предложениях можно использовать только “albo”, так как “czy” относится только к вопросам:

Jutro pójdziemy do kina albo do teatru.
Ta wycieczka trwa 3 albo 4 dni.


Теперь вы не будете путаться с этими почти одинаковыми по значению словами!

wiedzieć or znać?

There are two Polish verbs “wiedzieć” and “znać” which are translated into English as one: “to know”.

The problem is that they are not full synonyms and can be used only under very precise grammatical and contextual conditions.

If you speak French or German you can understand the difference by translating “wiedzieć” as “savoir” in French and “wissen” in German, whereas “znać” means “connaitre” in French and “kennen” in German.

Unfortunately in English there is no such distinction but nonetheless you can understand very easily which verb to use in which situation.

“Znać” can only be followed by a direct object:

Ja znam tego człowieka. I know this man.

On nie zna tego autora. He doesn’t know this author.

My nie znamy sprawcy. We don’t know the perpetrator.

In contrast “wiedzieć” is used always with an indirect object. If you’re not keen on grammar terms, just remember that after “wiedzieć” we usually use a question word or a conjunction “że” (“that”):

Ja wiem, kto to zrobił. I know who did it.

Czy wiesz, że on ma brata? Did you know that he has a brother?

Nie wiem, ile to kosztuje. I don’t know how much it costs.

Ona nie wiedziała dokąd pójść. She didn’t know where to go.

Nie wiem, czy autobus już przyjechał. I don’t know if the bus has already arrived.

As you can see, this rule is very simple and logical, and unusually for Polish I can assure you that there are no exceptions to it!

Про предлог «z»

Одной из самых сложных частей речи в польском является предлог. Многие из польских предлогов могут управляться разными падежами, они используются в разных контекстах и часто соединяются с совсем другими глаголами, чем в русском.

Поэтому на своих уроках я стараюсь их прорабатывать максимально подробно. Сегодня я хочу с вами поговорить про предлог «z». Он относится к одному из тех, которые соединяются с двумя падежами, а конкретно с родительным и творительным (dopełniacz i narzędnik).

Своим студентам я часто показываю разницу его употребления на двух примерах:
zupa z pieczarkami
zupa z pieczarek

В первом случае мы имеем дело с супом с шампиньонами, как ингредиентами. Возможно, в этом супе ингредиентов больше. Здесь предлог «z» значит «вместе с».

Во втором же случае мы говорим про «суп из шампиньонов», то есть, «сделанный из», тут шампиньоны, скорее всего, основной ингредиент, а не просто добавка. Предлог «z» вместе с родительным падежом переводится на русский как «из чего-то». Чаще всего это используется в контексте, когда мы определяем, из чего что-то сделано (z drewna, z ziemniaków, z papieru — из дерева, из картошки, из бумаги) или откуда кто-то или что-то происходит (z domu, ze sklepu, z Polski, z morza, z Australii — из дома, из магазина, из Польши, из моря, из Австралии).

Из этого следует одна очень простая подсказка: если мы используем предлог «z» касаемо людей, то, как правило, он будет требовать творительного падежа, так как мы чаще всего делаем что-то вместе с людьми, а не из них. Есть несколько небольших исключений — глаголов, которые всегда требуют родительного падежа:

  • być dumnym z kogo? z czego?
  • śmiać się z kogo? z czego?
  • składać się z kogo? z czego?

Jestem bardzo dumna z mojego syna. Я очень горжусь моим сыном.
Zawsze się śmiejemy z jego szefa. Мы всегда смеемся над его начальником.
Moja rodzia składa się z mamy, taty, mojego brata, mojej siostry i mnie. Моя семья состоит из мамы, папы, моего брата, моей сестры и меня.


Надеюсь, эта статья поможет вам справиться со сложностями очередного предлога! 

Dzowniń do, dzwonić na, dzwonić po

Вы любите разговаривать по телефону? А любите ли кому-то или куда-то звонить?

С перспективы польского языка, я бы сказала, что мой ответ на второй вопрос зависит от предлога. Да-да, от него самого!

Дело в том, что по-польски можно использовать три разные формы:

  • dzwonić do
  • dzwonić na
  • dzwonić po

Различаются они, как вы, пожалуй, уже поняли, по контексту.

«dzwonić do» — самая распространенная форма, которая на русский переводится как беспредложная конструкция «звонить кому-то». Она используется, когда мы знаем конкретного получателя звонка. Чаще всего, это наша семья, знакомые и люди, которых мы знаем лично:

Wczoraj dzwoniłam do Tomka, ale nie było go w domu. Вчера я звонила Томеку, но его не было дома.

Кроме этого, мы можем использовать эту конструкцию, когда мы звоним в какое-то заведение, например для получения информации, и не ожидаем никакого развития событий после окончания разговора:

Czy możesz zadzwonić do teatru i zapytać o wolne bilety? Ты можешь позвонить в театр и спросить про свободные билеты?

«dzwonić na» используется, по сути в двух контекстах: «dzwonić na policję», «dzwonić na pogotowie». Мы звоним в организации, а не конкретным людям. И звоним с очень похожим запросом: попросить о помощи, «пожаловаться на что-то» (шумных соседей, плохое самочувствие и пр.).

Здесь важная тонкость: когда мы dzwonimy na policję, na pogotowie, мы не обязательно ожидаем, что точно кто-то приедет.

Полиция не всегда реагирует на жалобы про шумных соседей. И в эпоху пандемии коронавируса все знали, что скорая помощь не обязательно приедет к каждому испуганному пациенту с температурой. И все же, мы звоним:

Dzwoniłam wczoraj na pogotowie, ale nikt nie przyjechał. Я вчера звонила в скорую, но никто не приехал.

А вот «dzwonić po» — это контектс, когда мы ожидаем очень конкретных действий, как результат, а именно приезда и спасения. По-русски мы тут используем не глагол «звонить», а «вызвать: вызвать полицию, вызвать скорую, вызвать пожарников…

W tym domu jest pożar, trzeba zadzwonić po straż pożarną! В этом доме пожар, надо вызвать пожарников!


Возвращаясь к моему исходному вопросу: да, я люблю говорить по телефону, и люблю звонить, но определенно больше всего люблю dzwonić DO kogoś!

chceSZ, chciałeŚ? mówiSZ, mówiłeŚ?

Короткая грамматическая подсказка!

Я часто замечаю у своих начинающих студентов, что, выучив спряжение глаголов в настоящем времени, им трудно потом «переключиться» на окончания глаголов в прошедшем времени.

Особенно ярко это выражается в формах второго лица единственного числа, где вместо мягких окончаний -ś (chciałeŚ, mówiłaŚ, szłaŚ, powiedziełeŚ), они по привычке хотят поставить твердое окончание -sz, как в настоящем времени: (chcesz, mówisz, idziesz).

Именно поэтому хочу вас заверить, что тут как раз существует стопроцентное правило, которое стоит запомнить:

в прошедшем времени формы второго лица единственного числа (ty) ВСЕГДА имеют мягкое окончание -ś, вне зависимости от рода и от всех возможных изменений в корне.

В настоящем же времени, формы второго лица единственного числа (ty) практически всегда имеют твердое окончание -sz. Исключение: глагол «być», у которого форма второго лица единственного числа: ty jesteś.


Надеюсь, что сегодня у вас осталось одной проблемой меньше!

 

Verbs of movement

The variety of forms of Polish verbs of movement can seem endless and unnecessarily over-complicated when you look at them for the first time.

It can really make your head spin when you hear that chodzić, jeździć, szedłem, wyszłam, jechliśmy, idę, pójdę, dojechałem, chodziły, jechać and many, many others can all be translated as the English verb “go”. The thing is, this translation is not entirely right. For some reason I very often see that my students think only about the infinitive form of “go” and tend to forget about other forms like “goes”, “is going”, “were going”, “will be going”, “went”, “gone” as well as many other verbs like “arrive”, “depart”, “go out” and others. From this perspective the variety of Polish forms doesn’t seem so unnecessarily over-complicated, does it?

Secondly you must remember that the Polish language is more precise in expressing specific kinds of movement: “iść” and “chodzić” mean “to go on foot”, whereas “jechać” and “jeździć” mean “to go by any kind of transport on wheels”.

The third and most important point is that you don’t have to memorise these forms separately, since they all use the same pattern.


Let’s take the pair of “iść” and “chodzić”.

“iść” is always used in continuous forms: present continuous, past continuous, future continuous.

Where two forms are mentioned (like «szedłem/szłam») it means that they vary depending on the gender. The first form is always masculine, the second one — feminine. According to that, «ja szedłem» means «I was going» spoken by a man, and «ja szłam» means also «I was going», but spoken by a woman.

If you remember the conjugation of this verb in the present and the past, you don’t actually have to memorise all the others. You only have to understand the pattern that is used:

 czas teraźniejszy (present continuous)czas przeszły (past continuous)
jaidęszedłem/szłam
tyidzieszszedłeś/szłaś
onidzie szedł
onaidzie szła
onoidzie szło
myidziemyszliśmy/szłyśmy
wyidziecieszliście/szłyście
oniidąszli
oneidąszły

 

The future continuous form is made from the verb “be” (“być”) in its future forms, according to the person and gender and the past form of the verb “iść” in the third person, according to the gender. Yes, it’s surprising that we use past forms for the future, but that’s exactly how it works!

 czas przyszły (future continuous)
jabędę szedł/będę szła
tybędziesz szedł/będziesz szła
onbędzie szedł
onabędzie szła
onobędzie szło
mybędziemy szli/będziemy szły
wybędziecie szli/będziecie szły
onibędą szli
onebędą szły

Now it’s time to think about perfective forms. Let me start with a remark on the fact that perfective forms can only exist in the future and in the past. If something is going on right now, it’s always inperfective. When finished – it ultimately becomes the past. Perfective forms in the future also reflect this feeling, that something will have been finished and something else will start happening.

Future perfective forms of the verb “iść” actually contain all its forms. We just add different prefixes to them. When looking at words like “pójdę”, “wyjdziesz”, “dojdą” you might be surprised by the letter “j” in the middle. What happened here was that the “i” changed into “j” since it’s easier to pronounce. Try to pronounce “póidę” and you will understand immediately, that you pronounce “j”, not “i”.

The next question is what meanings are provided by different prefixes. Let me repeat once again: you don’t have to memorise each verb separately since all those prefixes have the same meanings both in the past and in the future, as well as in usage with other verbs of movement. And all of them give a sense of completing a movement, but each time in a slightly different way:

  • po-/pó- gives a meaning of going in some specific direction and is usually used with a preposition “do”:
    Jutro pójdę do sklepu. I will go to the shop tomorrow.
  • wy- shows the direction of moving out, and is usually followed by a preposition “z”:
    Jutro wyjdę z pracy o piątej. Tomorrow I will leave work at 5.
  • do- is used when we talk about arriving or approaching:
    Ja nie wiem kiedy dojdę do domu. I don’t know when I will arrive home.
  • od- gives a meaning of moving aside or moving away from a particular point:
    Niech ona odejdzie od gorącego pieca! She must get away from that hot oven!
  • Prze- shows either a movement across something (to the other side of the street, to the opposite side of the river etc.) or a distance that has been or will be overcome:
    Kiedy zapali się zielone światło, przejdę na drugą stronę ulicy. When the green light turns on, I will cross the street.
    Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, jutro przejdę 20 km. If everything goes as planned I will walk 20 km tomorrow.

Now compare the forms of the present continuous and the future perfective:

 czas teraźniejszy (present continuous)czas przyszły dokonany (future perfective forms)
jaidęjdę, wyjdę, dojdę, przejdę
tyidzieszjdziesz, wyjdziesz, dojdziesz, przejdziesz
onidzie jdzie, wyjdzie, dojdzie, przejdzie
onaidzie jdzie, wyjdzie, dojdzie, przejdzie
onoidzie jdzie, wyjdzie, dojdzie, przejdzie
myidziemyjdziemy, wyjdziemy, dojdziemy, przejdziemy
wyidzieciejdziecie, wyjdziecie, dojdziecie, przejdziecie
oniidąjdą, wyjdą, dojdą, przejdą
oneidąjdą, wyjdą, dojdą, przejdą

The same transition happens between the forms of the past continuous and the past perfective:

 czas przeszły (past continuous)czas przeszły dokonany (past perfective forms)
jaszedłem/szłamposzedłem/poszłam, wyszedłem/wyszłam, doszedłem/doszłam
tyszedłeś/szłaśposzedłeś/poszłaś, wyszedłeś/wyszłaś, doszedłeś/doszłaś
onszedł poszedł, wyszedł, doszedł
onaszłaposzła, wyszła, doszła
onoszłoposzło, wyszło, doszło
myszliśmy/szłyśmyposzliśmy/poszłyśmy, wyszliśmy/wyszłyśmy, doszliśmy/doszłyśmy
wyszliście/szłyścieposzliście/poszłyście, wyszliście/wyszłyście, doszliście/doszłyście
oniszli poszli, wyszli, doszli
oneszłyposzły, wyszły, doszły

Finally, let’s look at the verb “chodzić”.

In the present tense it can be translated as the English present simple since it means a permanent habit. Here are the forms to learn:

 czas teraźniejszy (present simple)
jachodzę
tychodzisz
onchodzi
onachodzi
onochodzi
mychodzimy
wychodzicie
onichodzą
onechodzą

A very important point is that if we add to these forms prefixes that we have just discussed we will receive two different meanings depending on the context:

  1. Completing an action at a particular point of time:
    Właśnie wychodzę z domu. I’m leaving home right now.
    Dochodzę już do sklepu, za minutę tam będę! I’m approaching the shop, I’ll be there in a minute!
  2. A habit of repetitive completion of an action:
    Zawsze jestem skoncentrowana kiedy przechodzę przez ulicę. I’m always alert when I cross the road.
    Kiedy wychodzę z domu zawsze sprawdzam, czy mam klucze. When I leave home I always check if I have the keys.

An interesting exception here is the prefix “po-”. When we say:
«Pochodzę trochę i zobaczę, czy coś się znajdzie», we don’t mean either of the contexts mentioned above. This prefix alone gives a sense of a brief action in the future:
«I will move around a bit and see if anything will be found.»

Remember that the prefix “po-” always has the same sense with all the verbs (not only the ones meaning movement):

Posiedzę trochę, poczytam, pomyślę, może pośpię. I’ll sit for a while, read and think a bit, maybe I’ll get some sleep.

In the past tense (imperfective form) the verb “chodzić” changes into:

 czas teraźniejszy (present simple)czas przeszły (“used to”)
jachodzęchodziłem/chodziłam
tychodziszchodziłeś/chodziłaś
onchodzi chodził
onachodzi chodziła
onochodzi chodziło
mychodzimychodziliśmy/chodziłyśmy
wychodziciechodziliście/chodziłyście
onichodząchodzili
onechodząchodziły

We can translate it into English as the construction “used to”:

Kiedy byłem mały w niedziele chodziłem na obiad do babci. When I was small I used to go to my grandmother for lunch on Sundays.

For the future tense we use the same pattern as we used with “chodzić”; it is made from the verb “be” (“być”) in its future forms, according to the person and gender and the past form of the verb “chodzić” in the third person, according to the gender:

 czas przyszły (future imperfective form)
jabędę chodził/będę chodziła
tybędziesz chodził/będziesz chodziła
onbędzie chodził
onabędzie chodziła
onobędzie chodziło
mybędziemy chodzili/będziemy chodziły
wybędziecie chodzili/będziecie chodziły
onibędą chodzili
onebędą chodziły

All these forms signify a repetitive activity in the future:

Od przyszłego roku nasz syn będzie chodził do szkoły. Starting from next year our son will be going to school.

 

We can add prefixes to both the past and future imperfective forms.

 czas przeszły (imprefective, “used to”) 
jachodziłem/chodziłamwychodziłem/wychodziłam, przychodziłem/przychodziłam
tychodziłeś/chodziłaśwychodziłeś/wychodziłaś, przychodziłeś/przychodziłaś
onchodził wychodził, przychodził
onachodziławychodziła, przychodziła
onochodziłowychodziło, przychodziło
mychodziliśmy/chodziłyśmywychodziliśmy/wychodziłyśmy, przychodziliśmy/przychodziłyśmy
wychodziliście/chodziłyściewychodziliście/wychodziłyście, przychodziliście/przychodziłyście
onichodzili wychodzili, przychodzili
onechodziływychodziły, przychodziły

Future imperfective:

 

 czas przyszły (future imperfective form)  
jabędę chodził/będę chodziłabędę wychodził/będę wychodziła, będę przychodził/będę przychodziła
tybędziesz chodził/będziesz chodziłabędziesz wychodził/będziesz wychodziła, będziesz przychodził/będziesz przychodziła
onbędzie chodziłbędzie wychodził, będzie przychodził
onabędzie chodziłabędzie wychodziła, będzie przychodziła
onobędzie chodziłobędzie wychodziło, będzie przychodziło
mybędziemy chodzili/będziemy chodziłybędziemy wychodzili/będziemy wychodziły, będziemy przychodzili/będziemy przychodziły
wybędziecie chodzili/będziecie chodziłybędziecie wychodzili/będziecie wychodziły, będziecie przychodzili/będziecie przychodziły
onibędą chodzilibędą wychodzili, będą przychodzili
onebędą chodziłybędą wychodziły, będą przychodziły

In these cases they can have two different meanings depending on the context:

  1. Continuous completion of an action in the past or future (just once):
    Kiedy wychodziłem dzisiaj z domu, światło było zgaszone. When I was leaving home today, the light was off.
    Kiedy będziesz dzisiaj wychodził z domu, zgaś proszę światło. When you are leaving home today (only this once!) please turn off the light.
  2. A habit of repetitive completion of an action in the past or future (many times):
    Kiedy mieszkaliśmy w Warszawie, wychodziłem z domu o 6 rano. When we lived in Warsaw I used to leave home at 6 AM.
    Kiedy przeprowadzimy się do Krakowa, będę wychodził z domu o 7 rano. When we move to Krakow I will be leaving home at 7 AM.

Now that you know all these rules and patterns, you will be happy to see that in all other pairs of verbs of movement they work in basically the same way:

Unfortunately, as always in Polish, there must be some exceptions. In the verb «jeździć» you see some changes in the root in the forms of the present simple tense and in all the imperfective forms with prefixes. There the core «jeżdż-» changes into «jeźdź-«.

Finally, the most irregular forms are observed in the verb «latać». You still see the same pattern of similarity between the past imperfective forms and the future imperfective ones.


I do hope this breakdown will help you understand and put together all the puzzle pieces!

Z górki, pod górkę

Когда мы говорим про различия между польским и русским, все сразу вспоминают про слова «zapomnieć» и запомнить, которые имеют абсолютно противоположные значения:

  •  zapomnieć забыть
  • zapamiętać запомнить

Но вот сегодня я хочу с вами поделиться еще одним выражением, которое можно легко понять неправильно без необходимых знаний. Речь идет о выражении «pod górkę«. Если вы привыкли, что на русском идти «под горку» очень легко и приятно, потому что это значит «вниз», то в польском выражение «pod górkę» означает, наоборот, «в гору». А вот вниз — это «z górki«. Эту закономерность вы можете отследить в очень распространенном выражении «mieć pod górkę«.

Если кто-то вам скажет «Ja mam zawsze pod górkę», это будет значить, что человек вам жалуется на тяжелую жизнь, в которой ему все время надо бороться с трудностями и «карабкаться в гору».

А вот в конце сложного процесса, например после длительных приготовлений к какому-то проекту ваш сотрудник может вам сказать: «Teraz już mamy z górki». Это значит, что теперь осталась всего лишь мелочь, и все дальше будет просто и легко, как спуск под горку.


Желаю вам, чтобы в изучении польского языка вы никогда не говорили «mam zawsze pod górkę»!

 

Wszystko, wszyscy, wszystkie

Давайте поговорим про обобщающие слова «все» и «всё» в польском языке. В отличие от русского, у нас их три: wszystko, wszyscy, wszystkie.

Начнем с того, что слово «wszystko» (всё), как и в русском, относится только к неодушевленным объектам и абстрактным понятиям:

Wszystko mi się tu podoba: wysokie okna, widok z balkonu i ogromna kuchnia. Мне здесь нравится всё: высокие окна, вид с балкона и огромная кухня.
Kupiłam wszystko: mleko, pasztet, chleb i jajka. Я купила всё: молоко, паштет, хлеб и яйца.
Opowiedziała mi wszystko o swoim dzieciństwie. Она рассказала мне всё про свое детство.

Обратите внимание, что слово wszystko — среднего рода, и с ним нужно согласовывать глаголы: wszystko było, wszystko jest, wszystko przypominało и пр.

Wszyscy — это слово, которое относится ТОЛЬКО к людям.
wszyscy chłopcy все мальчики
wszyscy uczniowie все ученики
wszyscy ludzie все люди

Заметьте, что в этих случаях мы можем только по контексту определить, все ли существительные, о которых мы говорим, принадлежат к мужскому роду. Wszyscy chłopcy (все мальчики), очевидно, относятся только к мужскому роду. Но насчет wszyscy uczniowie (все ученики) или wszyscy ludzie (все люди) мы не можем быть уверены, не зная контекста. Это могут быть только ученики-мальчики или только взрослые мужчины, но это может быть и смешанная группа учеников разных полов, равно как и группа людей разных полов.

Важно: слово «wszyscy» можно использовать и без существительного, тогда оно значит всех одушевленных лиц, принимающих участие в обсуждаемом процессе:
Wszyscy chcieli iść do domu. Все хотели пойти домой.
Wszyscy chcemy się czegoś dowiedzieć. Все мы хотим что-то узнать.
Czy wy się wszyscy tu zmieścicie? Вы тут все поместитесь?
Опять же, мы и здесь без контекста не знаем, идет ли речь только о людях мужского рода, или обоих родов.

Что же касается слова wszystkie, оно относится либо только к женскому роду, либо к животным и неодушевленным предметам всех родов, когда мы их называем и определяем. Иначе говоря, если мы хотим сказать «всё было в порядке» и не уточняем, что именно, то по-польски мы скажем «wszystko było w porządku«. Если же мы назовем конкретное существительное, то уже скажем «все автомобили были в порядке» — «wszystkie samochody były w porządku». Обратите внимание, что wszystkie употребляется касаемо неодушевленных предметов как женского, так и мужского рода.

Важно: слово wszystkie не может использоваться без существительного — как в случае неодушевленных, так и одушевленных.
Wszystkie rzeczy leżały na półkach. Все вещи лежали на полках.
Wszystkie dziewczynki zdały na piątki. Все девочки сдали на пятерки.
Wszystkie moje siostry przyjechały. Все мои сестры приехали.
Wszystkie psy zaczęły szczekać. Все собаки начали лаять.


Вы раньше замечали сложности с употреблением этих слов? Надеюсь, теперь вам все стало понятно!